Stanowisko dowodzenia "Obszar Środek"

Rok temu wybrałem się ze znajomymi nad Zalew Sulejowski, żeby po nim pospacerować. W tym roku też odwiedziliśmy to miejsce. Niestety lód był zbyt cienki, żeby po nim chodzić, więc ruszyliśmy szybko w stronę bunkrów. Tym razem wiedzieliśmy gdzie się udać a piękny głos Marzeny z Automapy umilał nam podróż.

Celem była okolica wioski Jeleń, a dokładnie stacja kolejowa. Po mimo ponurego wyglądu, opustoszałej okolicy pociągi nadal się na niej zatrzymują. W pobliskim lesie znajduje się zespół dużych schronów z czasów II Wojny Światowej. Obiektom tym nadano ogólny kryptonim Gefechtsstand "Anlage Mitte" (stanowisko dowodzenia "Obszar Środek").

Bliźniaczy kompleks zbudowano 2,5 km na północ od Spały w miejscowości Konewka. Moim zdaniem Konewka nie ma tego samego klimatu co Jeleń. Jest zbyt popularna i za często odwiedzana, bardziej nastawiona na turystykę.

Wychodząc z ośnieżonego lasu stajesz przed wielkimi wrotami. Początkowo bunkier nie wydaje się wielki, a w środku jest dość widno. Pozory. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wejść do środka.

Według pomiarów geodezyjnych tunel w Jeleniu rozciąga się na długość 354,90 metrów. Zbudowany z 2,5 metrowej grubości ścian z żelbetonu ma przekrój ostrołuku, którego podstawa mierzy 15 metrów. Wysokość bunkra mierzy 9 metrów. Bez problemu mieścił się w nim cały skład pociągu. Sam schron ma kształt łagodnego, regularnego łuku skręcającego w lewo. Jedynie jego końcowa część na odcinku 80 metrów jest prosta.

Wewnątrz jest dość ciepło. Solidne 2,5 metrowe ściany dobrze izolują od mrozu panującego na zewnątrz. Idąc środkiem bunkra należy uważać na wodę jaka mogła się tam zebrać. Polecam przemieszczać się dlatego przy ścianie po peronach. Podłoga tam jest położona wyżej niż na środku. Obok głównego tunelu znajduje się mniejszy korytarz podzielony na ciąg, połączonych ze sobą, pomieszczeń zabezpieczonych grodziami gazoszczelnymi. Z korytarza prowadziły cztery boczne wyjścia na zewnątrz.

Im głębiej się wejdzie do tunelu tym robi się ciemniej. Z każdym krokiem gaśnie światło jakie dobiegało od wejścia. Robi się coraz ciszej i słychać piękne echo. Nietoperzy tam nie ma. Przynajmniej ja ich nie spotkałem. Karaluchów też nie. Ani pająków i potworów. Jedynie butelki po piwie.

W czasie wojny schron kolejowy pokryto siatkami maskującymi i atrapami drzew. Dziś jest porośnięty bardzo grubą warstwą mchu, która została przykryta śniegiem. Ci bardziej zwinni spokojnie mogą się na niego wdrapać. Na powierzchni bunkra jest wiele szczelin oraz wystają druty, za które można się złapać. Stalowe elementy służyły do mocowania siatek maskujących. Dodatkowo na szczycie schronu rosły krzewy jałowca oraz drzewa, po których dzisiaj zostały tylko spróchniałe pnie.

W tylnej części schronu znajdują się drzewa w betonowych donicach. Brakująca część lasu została uzupełniona przez Niemców. Wielkie drzewa wraz z donicami zostały wkopane w ziemię.

Gdzieś w połowie długości schronu znajdują się kolejne obiekty, które przeznaczone były na kotłownię, urządzenia wentylacyjne oraz siłownię (generatory napędzane silnikami Diesla). Budynki te połączone były ze schronem trzema, równoległymi, podziemnymi kanałami technicznymi. Dwa z nich służyły jako tunele do poprowadzeniach okablowania oraz rurociągu. Trzecim tłoczono powietrze do schronu kolejowego ze stacji filtrów i nagrzewnic.

Schron kolejowy nie był wykorzystywany, a wkrótce stał się wręcz bezużyteczne z punktu widzenia założeń. W kompleksach w Jeleniu i Konewce utworzono oddziały tomaszowskiej filii zakładów Daimler-Benz.